Gevşe(me) tartışması
EKONOMİ SERVİSİ
Hükümetin faiz dışı fazla hedefini yüzde 3.5’e düşürmesi iş dünyasında farklı tepkilere neden oldu. Çoğunluk bu kararın zamansız ve yanlış olduğu görüşünde
Mehmet Şimşek
Geçtiğimiz hafta açıklanan Orta Vadeli Mali Çerçeve ile birlikte, hükümet, faiz dışı fazlayı (FDF) yüzde 5.5’ten (yeni milli hasıla hesabına göre yüzde 4.2’den) yüzde 3.5’e düşürdü. Bu gelişme ‘mali disiplinde gevşeme’ olarak yorumlandı. Konuyla ilgili olarak Milliyet’e açıklama yapan iş örgütü başkanları da genellikle indirimi olumlu karşılamadıklarını ifade etti.
FDF, faiz harcamaları dışta tutulduğunda bütçenin verdiği fazlayı ifade ediyor ve artışı, Türkiye’nin borç çevirme, ödeme kapasitesinin artması anlamına geliyor. Aynı zamanda mali disiplin açısından da piyasalara güven verici bir gösterge olarak algılanıyor.
Geçtiğimiz günlerde Merkez Bankası, enflasyonun kontrolü ve fiyat istikrarı açısından mali disiplinin daha büyük bir önem arz ettiğini, bu nedenle indirimin gevşeme olacağını dile getirmişti. Ancak hükümet aynı gün FDF’yi indirdiğini açıkladı.
İş dünyası takip ediyor
İş dünyası da hükümetin yönünü görmek açısından önem taşıyan bu göstergeyi yakından takip ediyor. TÜSİAD yetkilileri, gerek küresel piyasalardaki tedirginlik ve gerekse Türkiye’deki son gelişmeler nedeniyle, indirimin mali piyasalarda güven erozyonunu artıracağını belirtti. ATO Başkanı Sinan Aygün, önümüzdeki seçim döneminde yapılacak harcamalar için zemin hazırlandığını söyledi. TİSK Başkanı Tuğrul Kutadgubilik ise kararı “faydalı ve olumlu” olarak niteledi.
İkinci kez revize edildi
3 Nisan’da açıklanan ve 2008 - 2012 yılları arasını kapsayan Orta Vadeli Mali Çerçeve’ye göre 2008’de faiz dışı fazlanın GSYH’ye oranı hedefi yüzde 3.5’e düşürüldü. Bu hedef daha önce yüzde 4.2 olarak belirlenmişti. 2009 ’da yüzde 3’e, 2010’da yüzde 2.7’ye, 2011’de yüzde 2.5’e, 2012’de de yüzde 2.4’e inecek.
FDF hedefi, Uluslararası Para Fonu’yla (IMF) stand-by programının yapıldığı 1999’dan beri yüzde 6.5 olarak belirleniyordu. Geçen yıl da başlangıçta yüzde 6.5 belirlenmiş, daha sonra yüzde 5.5 ’e revize edilmişti.
Mehmet Şimşek: Gevşeme makul
Dün NTV/CNBC-e ortak yayınına katılan Devlet Bakanı Mehmet Şimşek de fazi dışı fazla hedefinin düşürülmesi için gevşeme ifadesini kullanarak, “Reformların hayata geçirilmesi için bir miktar gevşemeyi makul görmek lazım ” dedi.
Şimşek şöyle dedi:
“Gevşeme diye tabir edilen noktaya baktığınız zaman bunların kökünde çok ciddi yapısal reformlar var. Bunlar, Türkiye ’de kamu hizmetinin kalitesini artırmaya
gerek istihdamı artırmaya gerekse tarımsal potansiyeli artırmaya dönük katkılar. Bu projelerin finansmanı için önceki hedefe oranla bir miktar gevşemeyi son derece makul
görmek gerekir. ”yaklaşan yerel seçimlerin faiz dışı fazla hedefinde yapılan revizyonla bir ilgisinin
olmadığını kaydetti.
TÜSİAD yetkilileri:
İndirim fazla ve zamansız
“Enflasyon tehdidi büyüyor. Piyasa faizleri Merkez Bankası (MB) faizlerinden 2.5 puan yukarıda. Bir istikrarsızlık unsuru seziliyor. MB’nin bunu tedrici olarak düzeltmesi gerekecek.
Zaten bir sıkıntı var, zaten güvensizlik var. Zaten dünya ekonomisinde kritik gelişmeler var. AB ile sorunlar var. Şimdi de FDF’nin düşürülmesi geldi. Enflasyon yüzde 4-5’te olur, cari açığınızı toparlamış olursunuz. Mali piyasalara güven vermiş olursunuz, sorun olmaz. Hükümet mali çerçeve açıklıyor, içinde hiçbir makro hedef yok. Kur, faiz, ödemeler dengesi yok.
FDF, borçların ötesinde birden fazla fonksiyonu olan bir gösterge mali disiplinin göstergesi olarak algılanıyor. Borçluluk oranlarında iyileşme var ama AB’de 5 yıl olan ortalama vade bizde 711 gün. Bu gelişme bir mali gevşemeye işaret ediyor. Ancak zamanlama olarak erken, boyut olarak büyük. Makro göstergeleri olumsuz etkileyebilecek boyutta.”
Ankara Ticaret Odası Başkanı Sinan Aygün:
Kömür demokrasisi
“5 yıldır yüzde 6.5 faiz dışı fazla verdik de ne oldu, borç miktarımız azalmadı, arttı. Yüzde 3.5 Türkiye’nin çok daha fazla borçlanması anlamına geliyor. Şimdi yerel seçimler yaklaşıyor, buraya kaynak aktarılacak; peynirdi, pirinçti, kömürdü... Ben buna kömür demokrasisi diyorum. Kömür dağıtılıyor, Türkiye Kömür İşletmeleri (TKİ) zarar ediyor, onun zararını karşılamak için borç alınıyor. Bunların hepsi birbirine bağlantılı. Faizin yüzde 3.5’e düşmesinden hem yanayım hem değilim. Bir yandan olumlu, bir yandan da faiz dışı fazla düşünce borç artacak.”
Ankara Sanayi Odası Başkanı Nurettin Özdebir:
Para muslukları açılacak demek
“Faiz dışı fazla 3.5’e çekeceklerini söylediler ama içi dolu bir program açıklamadılar. FDF’nin 3.5’e çekilmesi pratik olarak maliyenin daha fazla para harcayacağının, para musluklarını açarak mali disiplinden taviz vereceklerinin bir işareti olarak algılıyorum. 2004’ten sonra, şu anda Meclis’e inen istihdam paketi gibi reformların acilen devreye sokulması bunlarla Türkiye’nin rekabet gücünün arttırılması gerekirdi.
Merkez Bankası da biraz daha cesur davranıp faizleri düşürebilseydi. Şu anda GAP’a aktarılacaklarını söyledikleri paranın çok fevkinde bir tasarruf yapabilirdi.”
İstanbul Sanayi Odası Başkanı Tanıl Küçük:
Cari harcama değil, yatırım
“Türkiye için bu uygulama henüz erken. Enflasyondaki hareketlenme bütçede faiz dışı harcamaları artıracağından, faiz dışı fazlada revize edilen yüzde 3.5’lik oranın biraz daha küçük kalacağı olasıdır. Bu nedenle revizyonun, yeni milli gelir serisine uyumdan ileri geldiğini düşünmekteyiz.
Gönül ister ki yakın gelecekte kamu sektörü cari harcamalarını azaltıp, sabit sermaye yatırımları payını artırıp, üretime desteğini sağlasın. Türkiye gerçek oranda faiz dışı fazla hedefini küçültebildiğinde ekonomik canlanmada ve istihdam artışında meydana gelecek gelişmeler büyük önem taşıyacaktır.”
TİSK Başkanı Tuğrul Kutadgubilik:İndirim doğal ve faydalı oldu
“Faiz dışı fazlanın geçen senelerdeki işlevinin değiştiği kanaatindeyim. Türkiye’nin kredibilitesinin artacağını, kredi sitemine akış olacağını düşünüyorum. Doğru ve faydalı bir karar olduğunu düşünüyorum. Yerel seçimlere bir yatırım olarak görmüyorum. Çünkü bu faiz dışı fazlanın düşürüleceği önceki yıllarda açıklanmıştı.”
|
|
|
Kod
|
Alış
|
%
|
|
USD
|
1,2480
|
-0,79
|
|
EURO
|
1,9310
|
-1,33
|
|
Sterlin
|
2,4370
|
-1,61
|
|
İsv. Frank
|
1,1790
|
-1,01
|
